Stres w naszym życiu jest nieodzowny, wszechobecny i nie da się go trwale wyeliminować. Choć większość z nas go nie lubi, musimy zdać sobie sprawę, że jego obecność pełni bardzo ważną i potrzebną rolę- pozwala nam rozwijać się i zadbać o swoje bezpieczeństwo.
Część 1.
„Nie zawsze możesz kontrolować to co dzieje się poza tobą. Ale zawsze możesz kontrolować to co dzieje się wewnątrz ciebie”.
Wayne Dyer
Stres definiujemy jako świadomą lub nieświadomą odpowiedź na bodźce fizyczne lub psychiczne. Oznacza to, że odczuwamy go w swoim umyśle lub ciele, a często również w obu tych sferach jednocześnie. Jest to zdrowa reakcja organizmu, pod warunkiem, że nie występuje ona przewlekle, w wysokim natężeniu. Egzystencja w permanentnym napięciu psychicznym i fizycznym często prowadzi do patologii i wywołuje rozmaite choroby, jak np. zaburzenia lękowe, depresję, a nawet przyczynia się do rozwoju i ciężkiego przebiegu chorób serca, czy układu krążenia. Takie sytuacje wymagają jednak interwencji specjalisty, który odpowiednio dobierze nam leczenie lub poprowadzi psychoterapię.
Stres to nic innego jak informacja dla naszego organizmu o niebezpieczeństwie, prowokująca nas do ucieczki lub walki - instynktownej reakcji mającej na celu ochronienie nas. Często nadajemy pejoratywne znaczenie uczuciu stresu, natomiast pozytywne myślenie o nim, jako o motywacji do działania i realizowania wyznaczonych celów, może dostarczyć nam pozytywnych efektów. Nie od dziś wiadomo, że autosugestia i odpowiednia postawa ma swoje praktyczne odzwierciedlenie w rzeczywistości. To nie wydarzenia i doświadczenia, ale ich interpretacje oraz reakcje na nie kreują jakość naszego życia.
PRZYCZYNY STRESU WG. M. STEWARTS:
- Zewnętrzne, takie jak zbyt mocne lub za słabe bodźce (hałas; bałagan; intensywne lub mdłe zapachy; niedotlenienie; zła organizacja pracy; nieoptymalna dieta; presja czasu; rutyna; kłopoty zdrowotne itp.).
- Wewnętrzne (zmęczenie i wyczerpanie; lęki; pesymistyczna postawa wobec otaczającego nas świata; ekscytacja ważnymi wydarzeniami; poczucie akceptacji lub jej braku; sprzeczne przekonania i wartości etc.).
FAZY STRESU WG. H. SELYE:
- Faza alarmowa - początkowa (odczuwamy zaskoczenie i niepokój w odpowiedzi na pojawiające się napięcie). Wyróżniamy dwie subfazy:
- stadium szoku,
- stadium przeciwdziałania szokowi, kiedy angażujemy swoje wszystkie zasoby w celu własnej obrony.
- Faza przystosowania - odporności (uczymy się konstruktywnie i bez nadmiernych obciążeń poradzić sobie z bodźcem wywołującym stres. W przypadku niepowodzenia, następuje etap trzeci).
- Faza wyczerpania - permanentne napięcie tzw. stres przewlekły, prowadzi do wyczerpania psychicznego i emocjonalnego, co jest znamienne w skutkach i może doprowadzić do chorób psychosomatycznych, a w skrajnych przypadkach nawet do śmierci.
STRATEGIE DZIAŁANIA W STRESIE.
1. Destruktywne:
- Jest to bardzo często występujące zachowanie, charakteryzujące się podejmowaniem działań w sytuacji, na którą nie mamy wpływu. Taka strategia prowadzi nas do frustracji poprzez odczuwaną złość lub nadmierną kontrolę, martwienia się i lęku. Przykładem może być tutaj odwołanie spotkania towarzyskiego przez znajomą z powodu jej choroby doprowadzające do wybuchu naszej złości i obrażenia się. Zaprezentowana reakcja na daną sytuację jest nie tylko irracjonalna, ale również nie rozwiązuje problemu.
- Niepodejmowanie działań, mimo możliwości realnego wpływu na daną sytuację. Jest to również powszechnie występujące zachowanie. W wyniku braku reakcji często odczuwamy bezradność, znaczne obniżenie nastroju, poczucie bezsensu itp. Załóżmy, że mamy wysoką gorączkę, kaszel i katar, lecz nie reagujemy na te objawy. Nie stosujemy leczenia, ani nie udajemy się do specjalisty, a jedynie żywimy cichą nadzieję, że choroba sama ustąpi. Jest to klasyczny przykład na to, że pomimo realnej szansy rozwiązania przez nas problemu i tak nie podejmujemy żadnego wysiłku.
2. Konstruktywne
- W obliczu sytuacji, na którą nie mamy wpływu, znajdujemy obszar w jakim działać możemy. Rozwija to naszą akceptację wobec wydarzeń, których nie da się zmienić, ćwiczy kreatywność, pozytywne myślenie i cierpliwość. Odnosząc się do przykładu pierwszego, na chorobę koleżanki możemy zareagować zrozumieniem problemu
i empatią. Spotkanie przekładamy na inny termin, a na wolny czas planujemy przyjemny relaks. - Podjęcie działań w sytuacjach, na które mamy realny wpływ. Kiedy odczuwamy pierwsze symptomy choroby udajemy się do lekarza, który dobiera nam odpowiednie leczenie, dzięki któremu czas infekcji skraca się, a my szybciej wracamy do dobrego samopoczucia.
W kolejnej części artykułu, którą opublikujemy w grudniu 2022:
- dowiesz się, jakie są główne metody radzenia sobie ze stresem,
- poznasz przykładowe techniki minimalizowania napięcia nerwowego.
Jeżeli nie potrafisz poradzić sobie ze stresem lub innymi problemami, skorzystaj z profesjonalnego wsparcia Poradni Rozwoju i Wsparcia Psychicznego lub Psychologicznego konsultanta ds. trudności w procesie studiowania na UAM!